SCAMPER là gì? Phương pháp tư duy sáng tạo cho nhà quản lý đào tạo

Mô hình SCAMPER là một công cụ tư duy sáng tạo hỗ trợ các nhà quản lý đào tạo trong việc phát triển ý tưởng mới và nâng cao chất lượng chương trình giảng dạy một cách có hệ thống. Bài viết này sẽ hướng dẫn bạn cách áp dụng SCAMPER từng bước, đi kèm với ví dụ thực tiễn và những gợi ý hữu ích để tối ưu hóa quá trình đào tạo.

Nội dung thuộc Tips quản lý.

Mô hình SCAMPER là gì?

SCAMPER là một mô hình tư duy sáng tạo giúp các nhà quản lý đào tạo phân tích, cải tiến và phát triển chương trình giảng dạy bằng cách đặt câu hỏi theo bảy hướng tư duy khác nhau. Được phát triển bởi Bob Eberle, SCAMPER đã trở thành công cụ hữu ích trong nhiều lĩnh vực, đặc biệt là đào tạo, giúp nâng cao hiệu quả giảng dạy và đổi mới phương pháp đào tạo.

SCAMPER bao gồm bảy kỹ thuật chính:

• Substitute (Thay thế): Đổi một yếu tố, phương pháp hoặc quy trình bằng một lựa chọn khác để nâng cao hiệu suất.
• Combine (Kết hợp): Ghép nối hai hoặc nhiều yếu tố để tạo ra nội dung đào tạo mới hoặc phương pháp giảng dạy hiệu quả hơn.
• Adapt (Thích nghi): Điều chỉnh nội dung hoặc phương pháp giảng dạy để phù hợp với đối tượng học viên hoặc bối cảnh đào tạo mới.
• Modify (Sửa đổi): Thay đổi một đặc điểm như thời lượng, cách trình bày hoặc cấu trúc để tăng tính hấp dẫn và hiệu quả.
• Put to another use (Dùng vào mục đích khác): Ứng dụng nội dung, phương pháp hoặc công cụ giảng dạy theo cách sáng tạo ngoài mục đích ban đầu.
• Eliminate (Loại bỏ): Cắt giảm những yếu tố không cần thiết để tinh gọn nội dung và nâng cao trải nghiệm học tập.
• Rearrange/Reverse (Sắp xếp lại/Đảo ngược): Thay đổi thứ tự hoặc cách tiếp cận nhằm mang lại góc nhìn mới và cải thiện hiệu quả đào tạo.

Ví dụ thực tế về việc áp dụng SCAMPER trong đào tạo

SCAMPER không chỉ là một mô hình tư duy sáng tạo mà còn là một công cụ mạnh mẽ giúp các nhà quản lý đào tạo cải tiến chương trình giảng dạy, tối ưu phương pháp truyền đạt và nâng cao hiệu quả học tập. Dưới đây là cách áp dụng từng yếu tố của SCAMPER vào thực tế đào tạo doanh nghiệp:

S – Substitute (Thay thế)

• Thay thế phương pháp đào tạo truyền thống (học trực tiếp tại lớp) bằng hình thức học trực tuyến thông qua Zoom hoặc hệ thống LMS (Hệ thống quản lý học tập).
• Chuyển từ sách hướng dẫn dạng văn bản sang video ngắn để giúp học viên tiếp thu nhanh hơn và dễ dàng ôn lại nội dung.

C – Combine (Kết hợp)

• Tích hợp nội dung lý thuyết với các buổi thực hành ngay tại doanh nghiệp, giúp nhân viên áp dụng kiến thức vào công việc thực tế.
• Kết hợp AI chatbot vào hệ thống LMS để hỗ trợ giải đáp thắc mắc tự động 24/7, giảm tải công việc cho giảng viên.

A – Adapt (Thích nghi)

• Điều chỉnh nội dung đào tạo phù hợp với từng bộ phận trong doanh nghiệp như Marketing, Bán hàng, Nhân sự, Sản xuất,…
• Chuyển đổi khóa đào tạo dài hạn thành microlearning (học theo từng module nhỏ) giúp nhân viên dễ dàng tiếp thu trong lịch trình làm việc bận rộn.

M – Modify (Sửa đổi)

• Mở rộng chương trình đào tạo nội bộ thành khóa học dành cho đối tác hoặc khách hàng, tạo giá trị gia tăng cho doanh nghiệp.
• Thêm yếu tố trò chơi hóa (gamification) vào chương trình đào tạo để tăng sự hứng thú và tương tác của học viên.

P – Put to another use (Dùng vào mục đích khác)

• Biến các buổi đào tạo nội bộ thành khóa học e-learning có thể sử dụng lâu dài, tiết kiệm thời gian tổ chức lại các khóa học tương tự.
• Dùng AI để tự động tạo bản tóm tắt nội dung từ video đào tạo, giúp nhân viên dễ dàng ôn tập.

E – Eliminate (Loại bỏ)

• Loại bỏ cách đào tạo truyền thống theo mô hình “một chiều” (giảng viên nói, học viên nghe) và thay thế bằng phương pháp học tập chủ động (AFTA), giúp học viên tham gia thực hành, thảo luận và chia sẻ lại kiến thức.
• Giảm bớt tài liệu giấy, chuyển đổi sang nội dung số hóa để tiết kiệm chi phí và bảo vệ môi trường.

R – Rearrange/Reverse (Sắp xếp lại/Đảo ngược)

• Chuyển từ mô hình khóa học cố định sang hình thức học theo nhu cầu (on-demand learning), cho phép học viên tự chọn chủ đề phù hợp với công việc.
• Đảo ngược vai trò: Khuyến khích nhân viên giảng dạy lại cho đồng nghiệp sau khi hoàn thành khóa học. Phương pháp này dựa trên mô hình learning pyramid, trong đó việc dạy lại giúp học viên ghi nhớ đến 90% nội dung.

03 Bước Ứng Dụng SCAMPER Để Cải Tiến Chương Trình Đào Tạo

SCAMPER không chỉ là công cụ tư duy sáng tạo mà còn là phương pháp hiệu quả giúp các nhà quản lý đào tạo đổi mới chương trình giảng dạy. Dưới đây là ba bước cụ thể để áp dụng SCAMPER vào thực tế:

Bước 1: Xác định vấn đề cần cải tiến

Trước tiên, cần đánh giá và xác định những điểm chưa hiệu quả trong chương trình đào tạo, có thể là:

• Nội dung chưa phù hợp với nhu cầu học viên.
• Phương pháp giảng dạy chưa tối ưu.
• Quy trình đào tạo chưa đạt được hiệu quả mong muốn.

Việc xác định chính xác vấn đề sẽ giúp bạn tập trung vào giải pháp và cải tiến hiệu quả hơn.

Bước 2: Áp dụng SCAMPER để phát triển ý tưởng

Sử dụng từng yếu tố trong SCAMPER để đặt câu hỏi, từ đó tìm ra hướng cải tiến phù hợp. Một số gợi ý:

• Substitute (Thay thế): Có thể thay thế phương pháp giảng dạy hiện tại bằng hình thức học tập tương tác hơn không?
• Combine (Kết hợp): Có thể kết hợp lý thuyết với thực hành ngay trong khóa học để tăng khả năng ứng dụng không?
• Adapt (Thích nghi): Có thể điều chỉnh nội dung để phù hợp hơn với từng nhóm học viên không?
• Modify (Sửa đổi): Có thể thay đổi hình thức trình bày bài giảng để hấp dẫn hơn không?
• Put to another use (Dùng vào mục đích khác): Có thể tận dụng nội dung đào tạo cho mục đích đào tạo đối tác hoặc khách hàng không?
• Eliminate (Loại bỏ): Có thể loại bỏ những nội dung không còn cần thiết để tinh gọn chương trình không?
• Rearrange/Reverse (Sắp xếp lại/Đảo ngược): Có thể thay đổi trình tự bài giảng để học viên tiếp thu dễ dàng hơn không?

Bước 3: Thử nghiệm và đánh giá

Sau khi triển khai các ý tưởng mới, cần thử nghiệm trên một nhóm nhỏ học viên, thu thập phản hồi và đo lường hiệu quả. Nếu phương pháp mới mang lại kết quả tốt, có thể triển khai rộng rãi hơn. Sau đó, quay lại bước 1 để tiếp tục cải tiến theo chu trình mới.

Tạm kết về mô hình SCAMPER

SCAMPER là công cụ mạnh mẽ giúp đổi mới và tối ưu hóa chương trình đào tạo một cách hệ thống. Việc áp dụng phương pháp này không chỉ giúp nội dung giảng dạy trở nên hiệu quả hơn mà còn nâng cao trải nghiệm học tập, đáp ứng tốt hơn nhu cầu học viên và doanh nghiệp.

Bạn đã sẵn sàng áp dụng SCAMPER để cải tiến chương trình đào tạo của mình chưa? Hãy bắt đầu ngay hôm nay để tạo ra sự khác biệt.

Nếu bạn đang tìm kiếm các chương trình đào tạo chuyên sâu cho cá nhân hoặc doanh nghiệp, hãy tham khảo những khóa học chất lượng do VMP tổ chức.

Train The Trainer 3+ | Đào tạo Giảng viên nội bộ số 1 Đông Nam Á.

Program Design With Tech | Ứng dụng công nghệ thiết kế đào tạo

Training Management Performance | Quản lý hiệu suất đào tạo

U – Maximize Management | Nâng cao năng lực quản lý bền vững

On The Job Coaching | Kỹ năng huấn luyện kèm cặp nhân viên

Leading Emotional | Lãnh đạo bằng trí tuệ cảm xúc

Mọi chi tiết xin vui lòng liên hệ 1800 6981 hoặc gửi mail về địa chỉ daotao@vmp.edu.vn. Đội ngũ VMP luôn sẵn sàng hỗ trợ bạn!